Marta Purna Musial - Taniec bollywood
TANIEC INDYJSKI
Taniec indyjski to przede wszystkim różnorodność. Już samych klasycznych form tańca w Indiach jest aż 8, ale najbardziej popularnym tańcem Indii jest filmowy taniec Bollywood. Jest on znany i kultywowany na całym świecie, a jego poularność wciąż rośnie. Cechą wspólną wszystkich tańców indyjskich jest charakter opisowy, opowiadający poprzez gesty dłoni i mimikę twarzy oraz piękny, niepowtarzalny strój.
Taniec indyjski to esencja piękna i estetyki.
Bharatanatyam
Bharatanatyam jest to południowoindyjska klasyczna forma tańca, która rozwinęła się w stanie Tamil Nadu w ciągu ostatnich trzech tysięcy lat. Nazwa Bharatanatyam została ustanowiona w 1930 roku. Są to trzy sylaby reprezentujące trzy główne elementy tańca: Bha - bhava (emocje), Ra - raga (melodia) i Ta - tala (rytm) zaś Natyam oznacza taniec. Początkowo sztuka ta była znana jako Sadi lub Dasiattam i przedstawiana była w indyjskich świątyniach przez tancerki zwane Devadasi (służące Bogu). Przedstawienia były częścią codziennych rytuałów i uroczystości religijnych, gdzie taniec był uznawany za ofiarę dla bóstw. W XIX wieku została skodyfikowana i udokumentowana przez czterech braci, znanych jako Tanjavur Quartet, którego kompozycje muzyczne do formy tańca stanowią większość repertuaru Bharatanatyam nawet dziś.
Odrodzenie Bharatanatyam nastąpiło w latach dwudziestych i trzydziestych poprzedniego wieku dzięki E. Krishna Iyer i Rukmini Devi Arundale. Wtedy też taniec przeniósł się z obrębu świątyń i dworów królewskich na scenę.
Bharatanatyam charakteryzuje się liniową postawą ciała i geometrycznymi wzorcami przestrzennymi, które sprawiają, że forma tańca jest niezwykle dynamiczna, energiczna, ale także precyzyjna. Taniec ten dzieli się taniec czysto techniczny – Nritta, wszystkie ruchy wykonywane są po to, by pokazać rytm, ukazać piękno samego tańca, ważnym elementem jest wytupywanie rytmów stopami, a także taniec ekspresyjny, opowiadający - Nritya. Tancerze przekazują sens, treść oraz emocje, poprzez gesty – mudry ( Hastas), postawę ciała (Karanas) i mimikę twarzy (Abhinaya). Wyjątkową cechą są ruchy oczu, które uzupełniają i podkreślają ruchy ciała. W Bharatanatyam każda część ciała jest zaangażowana, a ich ruchy są zdefiniowane i sklasyfikowane.
Bharatanatyam jest odzwierciedleniem metafizycznego elementu ognia w organizmie człowieka co widać ostrych dynamicznych ruchach, które można porównać do ognia. Przykładami pozostałych elementów są inne klasyczne formy tańca indyjskiego takie jak: Odissi (element wody), Kuchipudi (element ziemi), Mohiniattam (element powietrza) i Kathakali (element nieba lub eter). Bharatanatyam to taniec solowy, z dwoma aspektami, Lasya, pełen wdzięku i kobiecych ruchów oraz Tandava (Ananda Thandavam - taniec Boga Shivy), dynamiczny, męski, pełen energii.
Dziś Bharatanatyam jest jednym z najbardziej popularnych i powszechnie wykonywanych stylów tanecznych i jest praktykowany przez mężczyzn i kobiety w całych Indiach.
Kathak
Taniec Kathak pochodzi z północnych Indii, a jego nazwa wywodzi się od słowa katha – opowieść, bajka. Tradycja tego tańca trwa już ponad 2000 lat, zapoczątkowali ją Kathakas czyli wędrowni bardowie, występujący na wiejskich placach i dziedzińcach świątyń. Opowiadając mitologiczne historie oraz treści moralne z pism świętych, upiększali je gestami i mimiką twarzy, śpiewem oraz grą na instrumencie. Wraz z pojawieniem się kultury Mogołów, Kathak przeniósł się dwory królewskie i stracił bezpośredni sens religijny. Stał się zaś wyrafinowaną sztuka taneczną. Publiczność ceniła sobie perfekcyjność oraz wirtuozerię tancerzy, która dominuje Kathak do dziś.
Kathak w czasach Mogołów występował nie tylko na dworach królewskich, ale również w specjalnych miejscach zwanych Mehfil lub Kotha. Nie był to czysty Kathak, a tak zwana Mujra (Mudźra), którą tańczyły kurtyzany (Tawaif), były one autorytetem jeśli chodzi o etykietę oraz wykształcenie w zakresie muzyki, tańca, teatru i literatury.
Współcześnie Kathak charakteryzuje się zestawami szybkich, techniczne złożonych cyklów rytmicznych. Tancerz wypowiada skomplikowane ciągi sylab (Bols) odpowiadające dźwiękom i rytmom instrumentów perkusyjnych, po czym wystukuje je bosymi stopami, zaś na kostkach ma zawiązane dzwonki – ghungru. Pracy stóp towarzyszą instrumenty perkusyjne, takie jak tabla i pakhawaj. Tancerz i perkusista często prowadzą ze sobą dialog tzw. Jugal Bandi.
Do charakterystycznych ruchów tanecznych należą m.in. liczne obroty (chakkars) wykonywane z prędkością światła, zakończone pozą. Wiele z elementów Kathaku, jak np. kompozycje przedstawiające mitologię indyjską oraz podział tańca na Nritta (taniec czysto techniczny) i Nritya (taniec ekspresyjny) wynikają ze starej indyjskiej tradycji. Jednak jego estetyka, a także niektóre z jego aspektów technicznych, cechujących się liniowymi pozami i piruetami, wskazują wyraźnie na wpływ tradycji islamskiej pochodzącej w dużej mierze z Persji. W Kathaku używa się gestów dłoni i mniej stylizowanej, zbliżonej do prawdziwej ekspresji życia mimiki (Abhinayi). Ze względu na wpływ dwóch różnych kultur, Kathak można przedstawiać w stroju indyjskim lub w jego perskiej adaptacji.
W miarę upływu czasu Kathak ewoluował i utworzyły się trzy główne szkoły tzw. Gharany : Lucknow Gharana, Jaipur Gharana oraz Benares Gharana, które mniej lub bardziej różnią się miedzy sobą stylem oraz technikami. Okres brytyjskich rządów kolonialnych sprawił, że popularność Kathaku zaczęła gwałtownie spadać, wciąż był praktykowany w oryginalnym kontekście dworskim, ale Brytyjczycy, kojarząc Kathak z Tawaif, traktowali go jako rozrywkę niskiego poziomu, spłycając go i traktując jako taniec dla męskiej uciechy. Na początku XX wieku Kathak przeszedł fenomenalny proces przebudzenia. Rodzina tancerzy Maharaj nadała mu nowy impuls poszerzając repertuar do duetów, trio oraz występów grupowych. Dziś, tak jak i dawniej Kathak jest praktykowany zarówno przez tancerzy płci żeńskiej jak i męskiej.
Taniec Bollywood
Taniec Bollywood to żywiołowa forma ruchu, która angażuje do pracy całe ciało, poprawia kondycje oraz nastrój.
Jest to fuzja różnych stylów tanecznych z całego świata, bazująca na klasycznych formach tańca indyjskiego takich jak Bharatanatyam, Kuchipudi, Odissi, Kathak oraz na tańcach ludowych jak np. Bhangra, Garba, Dandiya.
Esencją tańca Bollywood są energiczne ruchy pełne zmysłowości i gracji, które wydobywają naszą kobiecość – nasze dłonie opisują historie miłosne, nasze oczy zdradzają emocje, płynne ruchy bioder przyciągają wzrok, a kolorowy strój i bogata biżuteria dodają uroku. Poprzez ten radosny taniec manifestuje się w nas nieodkryte dotąd piękno i wdzięk, a porywająca, energetyczna muzyka przenosi nas magiczny, kolorowy świat Bollywood rodem z Indii.
Bhangra
Bhangra to taniec pochodzący ze stanu Punjab w północnych Indiach i jest to najbardziej rozpowszechniony indyjski taniec ludowy na całym świecie. Jego tradycja sięga około XIV - XV wieku, kiedy to pendżabscy rolnicy tańczyli i śpiewali piosenki o życiu na wsi, aby urozmaicić sobie czas w trakcie pracy w polu. Z czasem stało się to częścią obchodów festiwalu żniw w Bhaisakhi (kwiecień). Od tego momentu taniec szybko przeniósł się na wszystkie poziomy klasowości społecznej, aż w końcu stał się częścią wesel, obchodów Nowego Roku i innych ważnych okazji. Bhangra zawiera elementy wielu innych tańców z regionu Punjab, jak Luddi, Jhumar, Giddha i Dhamal. Najczęściej występujące w Bhangrze ruchy to różnego rodzaju podskoki, ruchy ramion oraz głowy. Bhangra to taniec z ogromnym ładunkiem energii, tancerze często wydobywają z siebie okrzyki radości – „Balle, balle!" lub „Harippa".
Instrumenty muzyczne używane w Bhangrze to Ektara, Sarangi, Chimpta, Daf, Dhol, Dholak, Dhad , oraz akcesoria taneczne Sapp i Khunda. Tancerze Bhangry mają na sobie kolorowe, bogato zdobione stroje. Mężczyźni tradycyjnie noszą chadrę (długą tkaninę owiniętą wokół talii), kurtę (długą koszulę)ozdobną kamizelkę oraz misternie upięty turban. Kobiety noszą szerokie spodnie – patiale, długą koszulę - kameez oraz chustę na głowie - duppattę.
Współcześnie, pokazy Bhangry odbywają się na wszelkiego rodzaju uroczystościach m.in. na ślubach i przyjęciach. Popularne są również występy sceniczne oraz liczne konkursy.